Links

IAEE
EAEE
«
»

Երկրագնդի վրա տեղի ունեցած նշանակալից երկրաշարժերը

Published November 7, 2012 | By admin
Երկրաշարժի տարե­թիվը
 Երկրաշարժի վայրը
 Մագնի- տուդ Զոհված­ների թիվը
 Դիտարկումներ
1 2 3 4 5
Մ.թ.ա. մոտ 1250թ Սինայի լեռ «Ամբողջ լեռը ուժեղ ցնցվեց», երբ Մովսեսը պատրաստվում էր ունկնդրել տասր պատվիրանները։ Աստվածա­շունչ, երկրորդ գիրք, 19:18
Մ.թ.ա. 780թ. Չինաստան, Շենսիի նահանգ Բազմաթիվ ավերածություններ Սիանում։

Մի քանի դար մ.թ.ա. Հայաստան, Արարատ Մասիսի հյուսիս-արևելյան լանջին առաջացել է մեծ խորություն ու լայ­նություն ունեցող Վիհը։ Երկրաշարժի փաստը նշվում է Մովսես Խորենացու «Պատմություն հայոց» աշխատության մեջ:
Մ.թ.ա. 373թ. Հունաստան Ավերվեց Գելիսը Կորինֆյան ծովա­փին։ Քաղաքի զգալի մասը սահեց ծովը։
Մ.թ.ա. 70թ. Չինաստան, Շանդուն նահանգ 6000
Մ.թ.ա. 63թ. Իտալիա, Վեզուվի հրաբխի շրջակայք Երկրաշարժը շարունակվել է 16 տարի, այն ավարտվել է 79թ. օգոստոսի 24-ի հրաբխային ժայթքմամբ, որը խորտա­կեց Պոմպեյը և Հերկուլանումր։
139թ. Հայաստան, Արարատյան դաշտավայր 5.7
342թ. Միջերկրական ծովի արևելյան ափ 40000 Ավերվել է Անտիոքը։ «Հայկական լեռները սկզբում հեռանում են իրարից, ապա նորից մոտենում սարսափելի աղմուկով» (պատմիչ)։
21.07. 367թ. Միջերկրական ծովի արևելյան ափ 50000 Մեծ ավերվածությրւններ Կրետեում, Ալեքսանդրիայում ցունամիի զոհ դարձան 5000 մարդ։
427թ. Ուտիք, Գանձակ 6.7
09.07. 551թ. Լիբանան Ավերվեց Բեյրութը։
03.07. 735թ. Հայաստան, Վայոց ձոր 6.5 10000 «… երկիրը եռում էր ահեղ կերպով, ստորերկրյա դղրդյուն առաջացնում, անդունդից բարձրանում էր մինչև վեր և նորից, որպես ծովի ալիք, փլուզում էր, տապալվում էին լեռները, քարերն իրենց հիմքից քանդվում,
տներն գե­ղեցիկ ապարանքները ամենուրեք երերվում էին և մարդկային ձայնի նման երկրի խորքից և վերևից լսելի էին լինում «վայ ձոր, վայ ձոր» խոսքերը և 10 հազար կենդանի մարդիկ ընկղմվեցին,
որոնց գիտեին և թվարկեցին, իսկ անծանոթներին ոչ ոք չէր կարող հաշվել։ Այս պատճառով գավառի անունը «Վայոց ձոր» կոչ­վեց»։ Ստեփանոս Օրբելյան
18.09. 844թ. Սիրիա 50000 Ավերվեց Դամասկոսը։
Դեկ., 856թ. Հյուսիսային Աֆրիկա և Միջին Արևեւք 45000 Ավերվեցին մի շարք քաղաքներ Թունիսում և Իրանում։
27.03. 893թ. Հայաստան, Դվին 6 70000 Ավերակների կույտի է վերածվում Դվին արքայանիստը։
893թ. Հնդկաստան 180000 Մեծ ավերածություններ։
09.01. 1038թ. Չինաստան, Շանսի նահանգ 7.3 32000 Բազմաթիվ գյուղական բնակավայրե­րի ավերումներ։
1046 Հայաստան, Անի 5.5 «Երկրաշարժը կործանեց Անիի հո­յակապ պալատները ևեկեղեցիները և կուլ տվեց շատ բնակիչներ» (պատմիչ»։
18.03. 1068թ. Պաղեստին 25000 Բազմաթիվ գյուղական բնակավայրե­րի ավերումներ։
08.09. 1138թ. Սիրիա 100000 Ավերվեց Հալեպը։
25.09. 1139թ. Ուտիք, Գանձակ 7.1 հազա­րավոր Կործանվեց Գանձակը, փլվեց Ալհարակ լեռը, փակվեց գետի ուղին, առա­ջացավ նոր լիճ։ Քանդվեց Հաղպատի եկեղեցին։
20.05. 1202թ. Միջին Արևելք 30000 Եիկրաշարժը ընդգրկել է շուրջ 2000000ք.կմ. տարածքներ ներառյալ Եգիպտոսը, Սիրիան, Փոքր Ասիան, Սիցիլիան, Հայաստանը և Ադրբեջանը։ Հաղորդություններում նշվում է կամ 1201,
կամ 1202 թվականները, իսկ զոհերի թիվը գնահատվում է 1 միլիոն մարդ, որը ունի մեծ անհավա­նականություն։
20.05. 1293թ. Ճապոնիա, Կանագահա նահանգ 30000 Մեծ ավեիումներ Կամակուրում։
17.09. 1303թ. Չինաստան, Շանսի նահանգ 8.0 15000 Մեծ ավերվածություններ
1319թ. Հայաստան, Անի 6,5 Ընդգրկել է մեծ տարածք, առավել շատ ավերվել է Անին:
05.12., 1455թ. Իտալիա 40000 Ուժեղ տուժել է Նեապոլը։
26.01. 1531թ. Պորտուգալիա, Լիսաբոն 30000
23.01. 1556թ. Չինաստան,
Շենսիի նահանգ 		8.0 830000 Պատմության ամենաահավոր բնա­կան աղետը։ Երկրաշարժը տեղի է ունեցել գիշերը, խիստ բնակեցված Սիանի շրջակայքում։ Առաջացրել է հազարավոր սողանքներ՝ փափուկ ապառներով լանջերում։
Մեծ թվով մահացել են քարանձավների բնակիչներ։
30.07.1626թ. Իտալիա, Նեապոլ 70000
Նոյեմ­բեր 1667թ. Շիրվան, Շամախի 7.0 80000 Մի քանի լեռներ տապալվեցին, ավերվեց ողջ Շամախին։
04.07. 1679թ. Հայաստան, Գառնի 6.3 7600 Տապալվում է Գառնու ամրոցի Տրդատաշեն հեթանոսական տաճարը, ամ­րոցի մի քանի տոննանոց քարերը երկրաշարժից ընկնում են մոտակա ձորը։ Վնասվում են մի շարք եկեղեցի­ներ, փակվում են գործող աղբյուրներ,
բացվում նորերը։ Երևանի բերդը հիմ­քից տապալվեց, կործանվեցին նաև մզկիթն ու մինարեթները, Զանգու գե­տի վրայի կամուրջր։
05.07. 1688թ. Անատոլիա 15000 Ավերվածություններ էգեյան ծովա­փում։
09.01. 1693թ. Սիցիլիա 60000 Կատանիայի կործանում։
18.05. 1695թ. Չինաստան, Շանսիի նահանգ 8.0 30000
30.12. 1703թ. ճապոնիա, Տոկիո 8.2 5200 Ցունամի
1715թ. ԱլժիՐ 20000 Ավերվեց Ալժիր քաղաքը։
18.11. 1727թ. Իրան, Թավրիզ 5.7 77000
01.11. 1755թ. Պորտուգալիա, Լիսաբոն 8.6 60000 Բոլոր սրբերի օրը. շատերը զոհվեցին փլուզվող եկեղեցիներում, լայնամասշտաբ հրդեհներից և ուժեղ ցու­նամիից։
05,02. 1783թ. Իտալիա, Կալաբրիա 50000 Երկրաշարժի հետևանքների գիտա­կան ուսումնասիրության առաջին նախաձեռնությունը։
04.02. 1797թ. էկվադոր 41000 Ավերվեց Կիտո քաղաքը։
16.12. 1811թ. ԱՄՆ, Նյու-Մադրիդ 7.5 Երեք ուժեղ հարվածներով երկրաշարժը տեղանքի հսկայական փո­փոխություններ առաջացրեց, գետերը փոխեցին հուները, առաջացավ նոր լիճ։ էպիկենտրոնը գտնվում էր բնա­կավայրերից
հեռու վայրում և քիչ մարդկային զոհեր եղան։
23.01. 1812թ. Նույն տեղը 7.3
07.02. 1812թ. Նույն տեղը 7.8
18.12. 1828թ. ճապոնիա 6.9 30000 Մեծ ավերումներ։
02.07. 1840թ. Հայաստան, Արարատ 6.7 1000 Մեծ Արարատի գագաթից 2կմ բարձ­րությամբ պոկվել են սառցակույտե­րով ու ձյունով ծածկված հսկայական ժայռակտորներ, լցվել են կիրճը՝ լիո­վին անհետացնելով Ակոռի գյուղը և Ս. Հակոբ եկեղեցին։ Գետնի մւսկերեվույթին
առաջացել են մինչև 3 մ բաց­վածք ունեցող ճեղքեր, որոնցից ժայթ­քել են ավազախառն ջրի մեծ շատր­վաններ։ Փոխվել է Արաքս գետի հունր։
11.11. 1855թ. Ճապոնիա, Խոնսյու կղզ. 6.9 7000 Մեծ հրդեհ էդոում (Տոկիո)։
09.01. 1857թ. ԱՍՆ, Կալիֆոռնիա 8.3 1 Սան-Անդրեաս խզվածքի ուղղությամբ 9 մետր տեղաշարժ, 400կմ երկարու­թյամբ մակերևութային խզվածքի տա­րածում։ Երկրաշարժը տեղի է ունեցել բնակավայրերից հեռու, մահացել է ընդամենը 1 մարդ։
02.06. 1859թ. Արևմտյան Հայաստան, էրզրում (Կարին) 6.3 15000 Լրիվ փլուզվեցին 1800 տուն, 2400-ը ուժեղ ու թեթև վնասվեցին։ Քանդվել են հայկական, հունական, ֆրանսիա­կան եկեղեցիներ և մզկիթներ։
26.03. 1872 ԱՍՆ, Կալիֆոռնիա 8.5 27 ԱՄՆ-ի տարածքում ամենահզոր երկրաշարժերից։ Երկրաշարժի հետևան­քով առաջացել է 6մ բարձրությամբ սանդղավանդ։
31.03. 1906թ. էկվադոր 8.9 1000 Առաջին ուժեղ երկրաշարժը, որը գրանցվել է գործիքներով, տևողությունր ավելի քան 3 րոպե։
18.04. 1906թ. ԱՍՆ, Սան֊Ֆրանցիսկո 8.3 700 Աան-Անդրիաս խզվածքը տրոհվել է 430 կմ երկարությամբ 6մ հարաբե­րական տեղաշարժով։ Քաղաքը տուժ­ել է երկրաշարժի հետևանքով բռնկ­ված հզոր հրդեհից, 250000 մարդ մնացել է անօթևան։
28.12. 1908թ. Իտալիա, Մեսսինա 7.5 58000 Կործանվեց Մեսսինան և 40 փոքր քաղաքներ։
16.12. 1920թ. Չինաստան, Նինսյա նահանգ 8.6 200000 Փխրահող (լյոս) լանջերում փորված քարանձավային բնակարաններով խիտ բնակեցված գյուղերի ավերում­ներ։
01.09. 1923թ. ճապոնիա, Տոկիո 8.3 99300 Հայտնի է որպես Կանտոյի երկրաշարժ։ Հսկայական փոփոխություններ ռելիեֆում։ Ավերումներ մեծ տարածք­ներում՝ ներառյալ Տոկիոն և Իհոկոհաման։ Հզոր ցունամի և հրդեհներ։ 40000 մարդ վիրավորվել էր,
400000 տուն երկրաշարժից ու հրդեհից ոչն­չացվել են։
22.11. 1926թ. Հայաստան, Լենինական 5.7 300 Երկրաշարժի գլխավոր հարվածին նախորդել է ստորգետնյա դղրդոց, որի շնորհիվ մարդիկ նախօրոք հեռա­ցել են շենքերից։ Արձանները տեղա­շարժվել են 10–20սմ և պտտվել։ Երկ­րաշարժից տուժեւ է 1500 տուն։
03.03. 1933թ. ճապոնիա, ծովափում 8.9 3000 Գործիքներով գրանցված ամենահզոր երկրաշարժը։ Հզոր ցունամին հազա­րավոր մարդկանց զոհվելու պատճառ դարձավ։
27.12. 1939թ. Արևմտյան Հայաստան, Երզնկա 8.0 32700 Մինչև 4մ լայնությամբ ճաքեր երկրի մակերևույթի վրա։
28.06. 1948թ. Տապոնիա, Ֆուկուհ 7.3 5400 Միակ հայտնի դեպքը, երբ մարդու զոհվելու պատճառը երկրաշարժից մակերևույթին առաջացած ճեղքված­քը ընկղմվելն էր։
06.11. 1948թ. Թուրքմենիստան Աշխաբադ 7.3 19800 Երկրաշարժը տեղի է ունեցել գիշերը։ Երկաթուղային ռելսերից տապալվել է ապրանքային վագոնաշարանը, ավելի քան 200 շենքերի փլուզումներ։
28.06. 1957թ. Մեքսիկա, Գերրերո նահանգ 7.9 68 Մեխիկո քաղաքում, էպիկենտրոնից 300 կմ հեռավորության վրա վնաս­վեցին բարձրահարկ շենքեր։
22.05. 1960թ. ԱՍՆ,Ալյասկա Անկորիջ 8.4 8.6 131 ԱՄՆ-ի տարածքում ամենանշւսնակալից երկրաշարժերից։ Հայտնի Է որպես «կրքոտ ուրբաթի» երկրաշարժ, այն տեղի Է ունեցել տոն օր, որով և բացա­տրվում Է զոհերի սակավաթվությունը։ Մեծ չափերի հասնող սողանքներ,
նստվածքներ (2մ) և բարձրացումներ (10մ), ցունամի։ Երկրաշարժի հետե–վանքների ուսումնասիրությունները առաջին անգամ հաստատեցին լիթոս­ֆերային սալերի շարժումների պատ­ճառով երկրաշարժերի առաջացման վարկածը։
16.06. 1964թ. Ճապոնիա, Նիիգատա 7.6 26 Գետնի համատարած ջրիկացում և իջեցումներ, որոնց պատճառով բազ­մաթիվ շենքեր ամբողջությամբ տապալվեցին։ Հզոր ցունամի։
11.12. 1967թ. Հնդկաստան, Կոյնա ամբարտակ 6.4 177 Երկրաշարժի պատճառ է հանդիսացել ջրամբարի լցնումը։ Կոյնա ավանը ծանր վնասվածքների է ենթարկվել:
31.08. 1968թ. Արևելյան Իրան, Խորասան 7.3 12100 60 հազար մարդ մնացել Է անօթևան։
31.05. 1970թ. Պերու, Չիմբոտե 7.8 67000 Արևմտյան կիսագնդի նշանակալից սեյսմիկ աղետը։ Մոտ 800000 մարդ մնացել են անօթևան։ Ուասկարան լեռանը առաջացած հրեշավոր սողանքի տակ զոհվեցին 18000 մարդ։
09.02. 1971թ. ԱՍՆ, Սան-Ֆերնանդո, Կալիֆոռնիա 6.6 58 Տասնյակ շենքերի և կամուրջների ավերումներ։ Գրունտներում և շի­նություններում երկրաշարժի բազ­մաթիվ (250) գրանցումների իրա­կանացումներ։ Պակոմա ամբարտակի ժայռային ափին երկրաշարժից 1.2ց արագացման գրանցում։
04.02. 1975թ. Չինաստան, Խայչեն 7.3 1300 Երկրաշարժը հաջող կանխագուշակ­վել Էր, բնակչությունը նախօրոք տե­ղահանվել Էր։ Եղան շինությունների մեծ ավերվածություններ։
28.06. 1976թ. Չինաստան, Խեբեյ 7.8 243000 500000 Խոշորագույն արդյունաբերական կենտրոնը լրիվ ավերվել Է։ Երկրա­շարժը ունեցավ 4 հզոր աֆտերշոկեր 6.5; 6.0; 7.1; 6.0 մագնիտուդներով։ Երկրաշարժը տեղի ունեցավ չին մաս­նագետների կողմից՝ Խայչենի հաջող
կանխագուշակված երկրաշարժից ըն­դամենը 1.5 տարի հետո, պատճառ դարձավ մինչև կես միլիոն մարդկանց զոհվելու և լուրջ սասանեց կանխա­գուշակման կողմնակիցների պատրանքները։
04.03. 1977թ. Ռումինիա, Վրանչա 7.2 1570 Բուխատեստում ավերվեցին բազ­մաթիվ բազմահարկ շենքեր։
16.09. 1978թ. Իրան, Թաբաս 7.7 15000 Թաբասում 13000 բնակիչներից զոհ­վեցին 9000 մարդ։
10.11. 1980թ. Ալժիր, Էլ-Ասնամ 7.3 5000 Խզվածքի երկարությամբ առաջացան մեծ բարձրության սանդղավանդներ։ 200000 մարդ մնացին անօթևան
19.03. 1984թ. Ուզբեկիստան, Գազլի 7.2 1 Երկրաշարժի էպիկենտրոնը գտնվում Է Գւսզլիից հյուսիս-արևմուտք’ ամայի տարածքում։
19.09. 1985թ. Մեքսիկա 8.2 4500 Էպիկենտրոնը գտնվում Էր Խաղաղ օվկիանոսում։ Մեխիկո քաղաքում, Էպիկենտրոնից 300 կմ հեռավորու­թյան վրա, վնասվել են շատ բարձ­րահարկ շենքեր, որոնք կառուցված Էին թույլ նստվածքային գրունտների վրա։
07.12. 1988թ. Հայաստան, Սպիտակ 7.0 25000 37կմ երկարությամբ պատռվածք երկրի մակերևույթի վրա 2մ–ից բարձր սանդղավանդով, գրունտի ջրիկա­ցում, ժայռաթափում և սողանքներ, երկաթգծերի ծռմռումներ։ 130000 մարդ վիրավորվեց, որոնցից 18000
տեղափոխվեցին հիվանդանոցներ, 500000 մարդ մնաց անօթևան։ Քանդ­վեցին ավելի քան 35000 բնակելի տներ, 2000 հասարակական և արդյու­նաբերական շենքեր։
17.11. 1989թ. ԱՍՆ, Լոմո Պրիետա, Կալիֆոռնիա 7.1 62 Երկրաշարժի ընդհանուր վնասի չափը գնահատվում Է 60 միլիարդ դոլար։ Ծանր վնասվածքներ ստացան մեծ թվով կամուրջներ, բնակելի և հասա­րակական տներ, այդ թվում Էպիկենտ­րոնից 80կմ հեռավորության վրա
Սան-Ֆրանցիսկոյում։ 3757 մարդ վի­րավորվեց, 12000 մարդ մնաց անօ­թևան։ Մեծ մասշտաբի ճեղքվածքներ գետնի վրա, հողի ջրիկացում, ժայռաթափումներ և սողանքներ։ Մակերևու­թային խզվածքի երկարությունը մոտ 40 կմ։
180 կմ շառավղով տարածքնե­րում մոտ 100 տարբեր գրունտային տեղամասերում և բազմահարկ շենքե­րում և կամուրջներում երկրաշարժի միաժամանակ գրանցումների իրակա­նացում։
20.06. 1990թ. Իրան, Մանջիլ, Ռուդբար 7.7 35000 Մոտ 100000 բնակելի, հասարակա­կան և արդյունաբերական շենքեր, կամուրջներ, ամբարտակներ, հիդ­րոտեխնիկական և գյուղատնտեսա­կան կառույցներ փլուզվեցին։ Երկ– րաշարժից երկրի մակերևույթի վրա առաջացավ 80կմ
երկարությամբ 2.5մ բարձրությամբ սանդղավանդով և մինչև 50սմ լայնությամբ խզվածք, ժայռաթափումներ, սողանքներ, գրունտի ջրիկացում։
13.05. 1992թ. Արևմտյան Հայաստան, Երզնկա 6.8 600 180000 մարդ մնաց անօթևան, 15000 շինություններ վնասվեցին, որոնցից 4000 փլուզվեց։
12.06. 1993թ. ճապոնիա, Օկուշիռի կղզի 7.8 195 Երկրաշարժի էպիկենտրոնը գտնվում էր ճապոնական ծովում Հոկկայդո կղզու արևմտյան ափից 70կմ հեռա­վորության վրա։ Օկուշիռի կղզում երկրաշարժից առաջացած ցունամիի բարձրությունը հասավ 30 մետրի։ Ցունամիից
տուժեցին հարյուրավոր շինություններ։ Առաջացան ափամերձ հզոր սողանքներ և ճաքճքվածություններ, ճանապարհների խաթա­րումներ։
17.01. 1995թ. Ճապոնիա, Կոբե 7.2 6000 26000 մարդ է վիրավորվել, 300000 մարդ մնացել է անօթևան։ Երկրա­շարժի հասցրած վնասը կազմել է 200 միլիարդ դոլար։ 20000 շենքեր ամ­բողջովին փլուզվել են, իսկ 35000 ենթարկվել են 50% վնասվածքների։ Հանշին
քաղաքում հիմքից ամբողջու­թյամբ պոկվել է արագ երթևեկության էստակադը՝ 600 մետր երկարության վրա, իսկ Կոբեում 6-12 հարկանի ե/բ շենքերում տեղի են ունեցել միջին հարկերի ամբողջական փլուզումներ։
27.05. 1995թ. Ռուսաստան, Կամչատկա 7.5 2000 Երկրի մակերևույթին առաջացավ 30 կմ խզվածք, գրունտի ջրիկացում, սողանք։ Նեֆտեգորսկ ավանում 17 հինգհարկանի աղյուսե խոշոր բլոկնե­րով տների փլուզումներ, որոնց տակ մնացին 2500 մարդ, զոհվեցին 1900,
ավանը լրիվ ավերվեց։
10.05. 1997թ. Իրան, Խորասանի նահանգ 7.3 1568 2600 մարդ վիրավորվեց, 147 գյու­ղերում եղան մեծ ավերածություն­ներ։
17.08. 1999թ. Թուրքիա, Իզմիթ 7.4 17000 Երկրի մակերևույթի վրա առաջացած խզվածքի երկարությունը հասավ 120 կմ, աջակողմյան տեղաշարժը՝ 4.5 մ։ Փլուզվեցին ավելի քան 20000 շենքեր։
25.01. 1999թ. Կոլումբիա, Արմենիա (քաղաք) 6.2 1200 5000 մարդ վիրավորվեց, 50000 կա­ռույցներ քանդվեցին կամ ստացան լուրջ վնասվածքներ, որոնց հետե­ւանքներով 200000 մարդ ստիպված թողեցին բնակարաններր։
21.09. 1999թ. Թայվան, Չի-Չի 7.7 2350 8700 մարդ վիրավորվել է, 10000 շեն­քեր, տրանսպորտային և հիդրոտեխ­նիկական կառույցներ փլուզվեցին, 7000 ստացան վնասվածքներ։
26.01. 2001թ. Հնդկաստան, Գուջարաթ նահանգ 8.1 100000 (մոտավոր տվյալներ) Մեծ ավերվածություններ մինչև 250 կմ շառավդով տարածքներում։
Posted in Հոդվածներ

Comments are closed.

Copyright © 2009 - 2021. All Rights Reserved.